Τηλε-δημοκρατία

Οι καναπέδες έτοιμοι, το ποπ κορν αφράτο, οι παίκτες έτοιμοι στις θέσεις τους. Δημοσιογράφοι έτοιμοι να θέσουν προκάτ ερωτήσεις που έχουν ως στόχο να προβάλουν τους ίδιους περισσότερο και φυσικά να μην φέρουν σε δύσκολη θέση τους επαγγελματίες πολιτικούς. Από την άλλη, πολιτικοί με προβαρισμένες απαντήσεις, που ο λαός περιμένει να τους δει να έρχονται σε δύσκολη θέση και να κρίνει ποιος είναι νικητής και ηττημένος. Ποιον θα ψηφίσει το κοινό να αποχωρίσει από το reality της πολιτικής ζωής. Κανείς μετά την λήξη της διαδικασίας δεν θα έχει γίνει σοφότερος. Ο λόγος για τις τηλεοπτικές τηλεμαχίες ή κοινώς debate. Η μετατροπή της πολιτικής ζωής σε θέαμα, η υποκατάσταση του πολιτικού λόγου με τον εντυπωσιασμό της ατάκας, μεγαλώνουν ακόμη περισσότερο την άγνοια των πολιτών, αφού όσο περισσότερο παρακολουθούν, τόσο λιγότερο συμμετέχουν. Τι έχει το μενού από ένα debate; Αόριστες προγραμματικές δηλώσεις, τυποποιημένες απαντήσεις, κοινότυπες ερωτήσεις, αντιπαραθέσεις για τα μάτια του κόσμου. Κι ο πολίτης που έχει μετατραπεί σε καταναλωτή, θα καταβροχθίσει την εικόνα για μια ακόμη φορά, θα καταναλώσει "πολιτική". Η ουσία έχει αντικατασταθεί από την σημασία που δίνεται στο ντύσιμο κάθε πολιτικού, στις χειρονομίες, τις εκφράσεις του προσώπου, στην άνεσή του μπρος στον φακό.

Στην σύγχρονη τηλε-δημοκρατία, οι μεγαλοδημοσιογράφοι φαντάζουν οι απεσταλμένοι του λαού, οι μοναδικοί εξουσιοδοτημένοι να ομιλούν με αυτούς που καθορίζουν τις συνθήκες ζωής μας. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που διεξάγει debate πριν από εκλογικές αναμετρήσεις. Γιατί άραγε; Η εικόνα πλέον παίζει μεγαλύτερο ρόλο, μετουσιώνει την πολιτική σε τηλεοπτικό προιόν βάσει του οποίου κρίνονται όλοι και όλα. Ο ψευτο-ανταγωνισμός των πολιτικών αρχηγών είναι μια τυπική διαδικασία όπου ο καθένας προσπαθεί να προωθήσει τα συμφέροντά του. Η δύναμη της τηλεόρασης είναι μεγάλη και πείθει εκατομύρια ανθρώπων, ενώ ασκεί πίεση στις αποφάσεις των πολιτικών. Οι πολιτικοί από την άλλη οφείλουν να χειρίζονται τον λόγο επιδέξια ώστε να πείθουν τους πολίτες και να τους κατευθύνουν εκεί που θέλουν. Γι' αυτό έχουν γύρω τους ένα πλήθος επικοινωνιολόγων ώστε να κατασκευάζουν την εικόνα τους και να τους γράφουν ακόμη και τα κείμενα των λόγων τους. Αυτό τους έχει οδηγήσει σε πολιτικό αναλφαβητισμό.

Το debate είναι ότι πιο βαρετό και ανούσιο. Τουλάχιστον ας έδιναν την ευκαιρία στους πολίτες να έθεταν τα δικά τους ερωτήματα, που άλλωστε είναι (είμαστε) οι άμεσα ενδιαφερόμενοι..Και πάλι όμως όλοι θα γυρίσουμε στις δουλειές μας, θα αντιγράφουμε τους "πετυχημένους", θα συμβιβαζόμαστε και θα φοράμε κοινωνικά προσωπεία επαναπαυμένοι που κάναμε το δημοκρατικό μας χρέος μέσω της εκλογικής διαδικασίας. Για να προχωρήσει οποιαδήποτε εξελικτική διαδικασία χρειάζεται να "στριμωχτούμε", να οργιστούμε ή να λυπηθούμε. Να αποφύγουμε τον χαρμόσυνο ύπνο που μας κρατά στάσιμους. Η τηλε-δημοκρατία είναι μια απατηλή κατάσταση αφού οι διαδικασίες της είναι απλώς τυπικές. Η ψήφος δεν είναι τίποτα άλλο από το καλούπωμα του λαού μέσα από τους εκλογικούς αγωγούς της χειραγώγησης. Η συμμετοχή στις εκλογές δεν αποτελεί μια καθαγιασμένη πολιτική θέση, αφού το να συμμετέχεις σε έναν θεσμό που υπονομεύει τα συμφέροντά σου, στερείς την ευκαιρία για την δημιουργία επαναστατικών κινημάτων, όχι απαραίτητα με την παλαιά μορφή και έννοια.

Η τηλεόραση αποτελεί τον ιδανικό δίαυλο που θα μπορούσαν να μεταφερθούν αξίες, ιδεολογικές αντιλήψεις, αισθητικά καλούπια, πολιτικές γνώμες και νόρμες πάσης φύσεως μεταμφιεσμένα σε προιόντα και πολιτιστικά σύμβολα. Η ψευδής ισότητα συμμετοχής στις ηδονές κατασκευάζει μια παραμορφωμένη εικόνα της δημοκρατίας. Ο άνθρωπος έχει όλο και πιο αποσπασματική συμμετοχή στα κοινά, θεωρώντας "κοινό" μόνο αυτό που τον αφορά ή που νομίζει πως αφορά τους πάντες. Η τηλεόραση μας προσφέρει υποκατάστατα εμπειρίας και μας αποτρέπει απ' το να δράσουμε...ούτως ή άλλως χρειάζεται θεατές. Κι αυτό που δεν πρέπει να μας διαφεύγει είναι ότι η πολιτική ασκείται από τις λαικές μάζες, γι' αυτό η "ψήφος διαμαρτυρίας" είναι επικίνδυνη αφού δεν κινείται από κάποια πολιτική πεποίθηση αλλά αποδέχεται άκριτα το πολιτικό σύστημα μέσω της συμβιβαστικής συμμετοχής. Φυσικά η τηλεόραση φροντίζει ως ατμομηχανή του καπιταλισμού να "χαιδεύει" τα δημοκρατικά (με τον τρόπο που εννοείται η δημοκρατία σήμερα) αντανακλαστικά ώστε να διατηρήσει και τον κυρίαρχο ρόλο της στην παρούσα κατάσταση πραγμάτων.

 

[Αναδημοσίευση από το μπλογκ «No More Trends»]