Ο όρος «κοινή γνώμη» δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι πιό πρόστυχος παρά κατά την περίοδο που διανύουμε. Οι άνθρωποι έχουμε πιά τόσο πολύ ομογενοποιηθεί στο μόρφωμα το ονομαζόμενο «λαός» ώστε η γνώμη, η ιδιότητα αυτή του πολίτη, έχει γίνει πιά «κοινή»· με την έννοια της εκπόρνευσης, όχι του μοιράσματος.Μη έχοντας πιά ιδίαν γνώμη, αλλά μόνον ιδιωτική, κατευθυνόμενη από την κοντόφθαλμη συμφεροντολογία της ατομικής εξασφάλισης, εύκολα αναγόμαστε σε διαχειρίσιμο μέγεθος για εκείνους των οποίων τα συμφέροντα είναι λίγο ή πολύ μεγαλύτερα από τα δικά μας.
Η αγοραστική συμπεριφορά μας είναι προβλέψιμη και διαχειρίσιμη, γιά παράδειγμα, από τον υπεύθυνο πωλήσεων ενός καταστήματος. Η επικοινωνιακή συμπεριφορά μας είναι επίσης εύκολα προβλέψιμη και διαχειρίσιμη από τον μάνατζερ μιας εταιρείας τηλεπικοινωνιών. Οι ψυχολογικές μας αντιδράσεις, ακόμα, είναι προβλέψιμες και διαχειρίσιμες από ένα διαφημιστή. Τέλος, οι πολιτικές μας συμπεριφορές – κι εδώ εννοώ από την ψήφο μέχρι την συμμετοχή σε διαδικασίες ανοικτών διαβουλεύσεων – είναι μελετημένες, προβλέψιμες και διαχειρίσιμες από επικοινωνιολόγους και λοιπούς συμβούλους του πολιτικού προσωπικού το οποίο δεν είναι παρά οι υπάλληλοι των μεγαλύτερων συμφερόντων στην κοινωνία που ζούμε.
Η προτυποποίηση των συμπεριφορών αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια αυτών που ασκούν εξουσία. Κάθε μη προτυποποιημένη ενέργεια, σκέψη ή άποψη δημιουργεί προβλήματα διαχείρισης στην τεράστια μηχανή συντήρησης των συμφερόντων. Γι' αυτό κινητοποιείται χωρίς δισταγμό ένας τεράστιος μηχανισμός καταστολής όποτε παρουσιάζεται οτιδήποτε «μη κανονικό»· δηλαδή μη προβλέψιμο και άρα μη διαχειρίσιμο. Το είδαμε αυτό τον Δεκέμβρη, συνεχίζουμε να το βλέπουμε μέχρι τώρα με προοπτικές να γίνει ακόμα χειρότερο.
Διότι γελιέται όποιος νομίζει ότι το σημαντικότερο κομμάτι καταστολής είναι η διά των όπλων. Πιό άγρια αλλά και πιό λυσιτελής για το σύστημα είναι η καταστολή διά του λόγου· εκείνη που ασκείται με ιδέες που εμφυτεύονται στο μυαλό του υπηκόου λαού, με την χρήση αλλεπάλληλων εγκεφαλικών χτυπημάτων, σαν κλομπ που κραδαίνεται με τέχνη από τους επαγγελματίες του είδους: δημοσιογράφους, επικοινωνιολόγους, διανοούμενους.
Όλο το περιεχόμενο αυτής της καταστολής ιδεών στοχεύει στο να καταστήσει ένα πράγμα σαφές και κατανοητό: ότι την εξουσία σε κάθε τομέα δεν μπορεί παρά να την έχει ο ειδικός· ότι αυτός έχει την σωστή άποψη για το θέμα· ότι, τέλος, ο υπήκοος – ο «μέσος άνθρωπος» – δεν μπορεί παρά να έχει μια γενική, διαμορφωμένη από άλλους και, τελικά, κοινή γνώμη. Είναι αδιανόητη η παρέκκλιση, η αποστασιοποίηση, η διαμόρφωση ιδίας άποψης. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η πολιτική θεωρείται αυτονόητο να ασκείται αποκλειστικά μέσω ήδη διαμορφωμένων – από τους ειδικούς – θεσμών. Κάθε απόκλιση της συμπεριφοράς των υπηκόων από αυτό το πρότυπο χτυπάει συναγερμούς στα κλιμάκια των εξουσιαστών. Μάνατζερ, επικοινωνιολόγοι, πολιτικοί αναλυτές, διανοούμενοι, όλο το επιτελείο των ειδικών της πολιτικής ενεργοποιείται για να επαναφέρει στην κανονικότητα το ξεστρατισμένο κομμάτι των υπηκόων. Και χρησιμοποιούν ένα δοκιμασμένο εργαλείο με καλά αποτελέσματα. Την «συμμετοχή».
Η συμμετοχή των υπηκόων μέχρι έναν ακίνδυνο βαθμό στην άσκηση εξουσίας ήταν πάντα ένα χρήσιμο όπλο επιβολής. Ο λαός νιώθει ότι τον υπολογίζουν, ότι έχει δύναμη. Έτσι αποφεύγονται αντιδράσεις, αυτονομήσεις στη σκέψη και οι επικίνδυνες συνέπειές τους για την πολιτική και οικονομική εξουσία. Οι μηχανισμοί επιβολής, όπως τα κόμματα και οι λοιποί θεσμοί του κοινοβουλευτισμού, κάνουν κινήσεις εντυπωσιασμού για να «αγκαλιάσουν την κοινωνία» όπως λένε – μόνο που αυτό το αγκάλιασμα μοιάζει με το σφίξιμο του βόα γύρω από το θύμα του. Εγκαινιάζονται διαδικασίες «διαλόγου», «συμμετοχής», «ανοιχτών διαβουλεύσεων»· απευθύνεται ανοιχτή πρόσκληση συμμετοχής σε θέσεις εξουσίας· δημιουργούνται διαδικασίες ανοιχτής διαβούλευσης πάνω σε νομοθετήματα· προσκαλείται η πλατειά βάση να συμμετάσχει στην εκλογή αρχηγού ενός κόμματος. Ωραία ακούγονται όλα αυτά, αλλά το παιχνίδι είναι στημένο.
Καλούν τον λαό να δράσει ως πολίτες, αλλά ξέρουν καλά ότι οι ανθρώπινες συνειδήσεις είναι ήδη παροπλισμένες χάρη στη σκληρή προεργασία που έχει γίνει. Δεν καλείται κανείς να πάρει αποφάσεις, αλλά να συμφωνήσει με τις Α ή Β ήδη διατυπωμένες απόψεις. Να επιλέξει, αλλά μόνο από τις ήδη διαμορφωμένες λύσεις. Η αυτόνομη σκέψη έχει ήδη καπελωθεί, ούτως ή άλλως, από τους ειδήμονες των απόψεων που βομβαρδίζουν με τις «σωστές θέσεις» τον λαό, από το πρωΐ ως το βράδυ. Ο μόνος σκοπός αυτών των προσκλήσεων για συμμετοχή είναι η επιστροφή των πεπλανημένων προβάτων στο μαντρί.
Βλέπετε, δεκέμβρηδες και αποχές του 50 και 30 τοις εκατό είναι ανησυχητικές.
Αλλά μόνο γι' αυτούς που πρέπει, ως πολίτες, να ξεφορτωθούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου